Tempietto Marii Kazimiery w Rzymie
Schody Hiszpańskie to jeden z głównych celów spacerów i wycieczek po Rzymie. Mało kto wie, że tuż obok, nieopodal kościoła San Trinita dei Monti mieszkała Królowa Maria Kazimiera Sobieska i pozostawiła po sobie urokliwy barokowy portyk z loggią (tempietto) otwierającą Palazzo Zuccari na plac.
Maria Kazimiera w Rzymie
Maria Kazimiera przybyła do Rzymu 23 marca 1699 r. Na zaproszenie papieża Innocentego XII, który darzył uznaniem zasługi jej zmarłego trzy lata wcześniej męża — króla Jana III Sobieskiego. Największą zasługą Sobieskiego dla Kościoła katolickiego była wygrana pod Wiedniem z Imperium Osmańskim, która odbiła się szerokim echem także w Rzymie, i która według oceny ówczesnych powstrzymała ekspansję muzułmanów na Europę.
Królowa, po przybyciu do Rzymu zatrzymała się w rezydencji Odescalchich przy Piazza dei SS. Apostoli. Dwa lata później w 1701 r. wynajęła Willę Torres (obecnie Villa Malta) usytuowaną na wzgórzu Pincio. Równocześnie zaczęła korzystać z pomieszczeń Palazzo Zuccari, u zbiegu ulic i placu Trinita dei Monti.
Palazzo Zuccari
Palazzo Zuccari wybudowany został w 1592 r. przez wybitnego artystę Federico Zuccariego. Malarza aktywnego we Florencji i Rzymie, autora m.in. fresków kopuły Santa Maria del Fiore we Florencji. Pałac miał pełnić funkcje otwartego domu, zwłaszcza dla ubogich artystów przyjeżdzających do Rzymu. Potocznie nazywano go Domem Potworów („Casa dei Mostri”), gdyż Zuccari zaprojektował od strony via Gregoriana wejście do ogrodu z dwoma oknami, w formie otwartych paszczy monstrów. Po śmierci malarza w 1609 pałac został powiększony na zlecenie Marca Antonia Toscanellego, wg projektu Girolama Rainaldiego. W latach 1702-1714 apartamenty zajmowała Maria Kazimiera Sobieska. Podczas Grand Tour pałac gościł takich artystów jak: Pietro Bracci, Joshua Reynolds, Joachim Winckelmann, Jacques-Louis David. W 1904 zakupiła go Henrietta Hertz i ulokowała w nim bibliotekę, którą wraz z pałacem przekazała rządowi niemieckiemu, jeszcze przed swoją śmiercią w 1913r. Od tamtej pory w budynku pałacu mieści się Biblioteka Hertziana, jedna z najlepszych bibliotek i ośrodków naukowych poświęconych sztuce włoskiej.
Arco della Regina i tempietto
Willa Torres i Palazzo Zuccari stały się rezydencjami Marii Kazimiery w Rzymie. W pałacu królowa organizowała swój teatr (un luogo in Forma di teatro). Doszło do tego, że aby połączyć oba miejsca, w 1702 r. uzyskała zgodę na wybudowanie drewnianego mostku nad via Felice (obecnie via Sistina) zwanego Łukiem Królowej (Arco della Regina) łączącego trzecie piętro Palazzo Zuccari i Casa Stefanoni, gdzie rezydował jej ojciec, Henri de la Grange d’Arquien oraz gdzie znajdowało się wejście do ogrodu Willi Torres. Mostek przetrwał do 1798 roku i poza funkcją komunikacyjną pełnił także role miejsca dla orkiestry, podczas organizowanych przez królową słynnych serenat.
Zachowanym do dzisiaj elementem, wykonanym na polecenie Marii Kazimiery, jest powstały w 1711 r. portyk czterokolumnowy z balkonem (loggią, w literaturze figuruje także określenie tempietto), dostawiony do szczytu pałacu. Otwiera on pałac bezpośrednio na plac Trinita dei Monti. Tempietto o wybrzuszonym, niejako falującym belkowaniu i balkonie ozdobione jest kartuszem herbowym Rzeczypospolitej mieszącymi Orła i Pogoń, z tarczami heraldycznymi Sobieskich i d’Arquien pośrodku. Zgodę na budowę uzyskał Silvio Maccarani majordomus królowej 6 sierpnia 1711 r. Projekt wyszedł prawdopodobnie spod ręki wybitnego architekta Filippo Juvarry, który od 1710 r. był zatrudniony przez Sobieską jako scenograf do organizowanych przez nią licznych oper (drammi della musica).
Źródło: Francesca Curti, Lothar Sicke, Dokumente zur Geschichte des Palazzo Zuccari 1578–1904, Rom 2013
Budowa loggi podniosła walor urbanistyczny zabudowy placu i dała nowe możliwości dla organizowanych przez królową spektakli. Bezpośrednio po powstaniu obiektu Maria Kazimiera wykorzystywała go, organizując z balkonu okolicznościowe serenaty „ku zadowoleniu wszystkim dam i kawalerów tego miasta”. Organizowane przez Sobieską opery i wieczory były na najwyższym wówczas poziomie artystycznym.
