Hołd pasterzy betlejemskich
W katedrze ormiańskiej we Lwowie na zlecenie biskupa Józefa Teodorowicza postała w latach 1925-1929 niezwykła dekoracja malarska autorstwa Jana Henryka Rosena. Jej częścią jest scena adoracji znajdująca się na ścianie północnej transeptu, pomiędzy drzwiami i oknami.
Dekoracja malarska autorstwa Jana Henryka Rosena
Ta wyrosła z sentymentalnych i personalistycznych nurtów w teologii scena została zobrazowana w zhierarchizowany sposób – oto na osi kompozycji widnieje Maryja, siedząca na niewidocznym tronie, rozkładająca ręce w geście orantki, na jej kolanach spoczywa Dzieciątko. Otoczona jest po obu stronach parami aniołów, których flankują pasterze, wśród nich po prawej jest św. Józef. Skontrastowanie Maryi przedstawionej niczym średniowieczna Maesta z figurami pasterzy ukazanymi w ruchu z różnych ujęć uderza nieprzystawalnością tych dwóch światów. Granicę pomiędzy nimi wyznacza też dywan pod stopami Matki Bożej rozścielony na łące, na której są ukazani pastuszkowie. Te dwa porządki jednoczy jedynie antynaturalistyczne bordowe tło.
Żywe kolory i wykwintna szata Maryi, różnobarwny dywan, śnieżnobiali aniołowie oddzielający grupę centralną od pasterzy odzianych w owcze skóry i proste tuniki, wyraźnie wyznaczają zatem dwie strefy – sacrum w centrum i profanum po bokach, co wymownie podkreślają też aureole nad grupą centralną. Hieratyczna kompozycja, abstrakcyjna kolorystyka odrealniają to przedstawienie, jednak gdy przyjrzymy się tym postaciom, zobaczymy ich realistyczne rysy, nie tylko w figurach pasterzy, lecz także Maryi – młodej, pięknej dziewczyny – a nawet Dzieciątka, które jest niemowlaczkiem leżącym na kolanach.
Scena jest zatem – jak większość mistycznych wizji – mieszaniną fantazji i realiów, ukazuje Boga przez obraz człowieka, dotykając głębi tajemnicy wcielenia, czyli Bożego Narodzenia. Tę zobrazowaną w strefie sacrum Tajemnicę adorują pastuszkowie, jednak do miejsca świętego wchodzą, i to na kolanach, tylko dwaj z nich, pozostali jedynie ku niemu zmierzają. W tym orszaku znajduje się także artysta, który przedstawił siebie jako pasterza z kagankiem, a w obliczu ojca świętej rodziny ukrył portret swego ojca – malarza Jana Rosena. Artysta ukazał zatem swą bardzo osobistą interpretację Bożego Narodzenia, które, będąc rzeczywistością wieczną, spotyka się z jego światem, a przez to także może spotkać się z naszą codziennością.
