Słupy poczty polsko-saskiej (Niemcy)
W 2018 r. Instytut POLONIKA w ramach dokumentacji polskiego dziedzictwa kulturowego w Niemczech zlecił dokumentację wybranych zabytków z terenu Drezna i Saksonii. W wyniku realizacji tego zadania zostały wykonane między innymi karty dokumentacyjne dla 17 słupów pocztowych na terenie Saksonii, z których pokazujemy wybrane przykłady.
Przed wiekami część systemu pocztowego stanowiły słupy milowe, które miały usprawniać komunikację, wyznaczając przebieg szlaku oraz odległości, ponieważ dzieliły trasy przejazdu pocztyliona na odpowiednie odcinki.
W okresie panowania dynastii Wettynów w Polsce dużą wagę przywiązywano do funkcjonowania komunikacji pomiędzy Warszawą a Dreznem. Dla usprawnienia przesyłania korespondencji wagi państwowej, z rozkazu króla Polski i elektora saskiego, Augusta II Mocnego (Fryderyka Augusta I), powołano pocztę polsko-saską.
Pomysłodawcą słupów pocztowych (niem. Kursächsische Postmeilensäule) w Saksonii był Adam Friedrich Zürner (1679-1742). Powołany w 1716 r. na geografa księcia-elektora, stworzył rok później pierwszą pocztową mapę po książęcej Saksonii. Od 1720 r. pracował nad siecią kamiennych milowych słupów pocztowych.
W tym czasie stawiane były pod jego nadzorem milowe kolumny pocztowe kilku rodzajów: kolumna odległościowa, kolumna ćwierćmilowa, kolumna półmilowa i milowa. Warto przy tym zaznaczyć, że pół mili pocztowej było równe jednej godzinie i dystansowi 4,531 m. Na każdym słupie zostały wyryte litery „AR”, monogram łacińskiego Augustus Rex (Król August). Z kolei bardziej okazałe słupy dystansowe zdobią po dzień dzisiejszy godła Rzeczypospolitej i Saksonii, zwieńczone polską koroną królewską. Na jednej ze ścian takiego słupa były zamieszczane odległości do najważniejszych miast i miejscowości na trakcie. W ramach ciekawostki warto wspomnieć, że na słupach umieszczano również, używany do dziś, znak poczty – trąbkę pocztyliona.
Za panowania Wettynów na polskim tronie, pomiędzy Polską a Saksonią biegły dwie główne trasy:
- północna – z Drezna przez Königsbrück, Hoyerswerdę, Bad Muskau (pol. Mużaków), Żary (niem. Sorau), Żagań (niem. Sagan), Głogów (niem. Glogau), Wschowę (niem. Fraustadt), Leszno (niem. Lissa), Kalisz, Łęczycę i Łowicz do Warszawy,
- południowa – z Drezna przez Bautzen (pol. Budziszyn), Görlitz, Bolesławiec (niem. Bunzlau), Legnicę (niem. Liegnitz), Wrocław (niem. Breslau), Oleśnicę (niem. Oels), Syców (niem. Wartenberg), Piotrków Trybunalski i Mszczonów do Warszawy.
W 1732 r. uruchomiono jeszcze jeden szlak pomiędzy ww. głównymi dworami: przez Kargową, Poznań i Sochaczew. Tę drogę kurier, przewożąc listy wagi państwowej, pokonywał w trzy dni.
