Prace konserwatorskie, restauratorskie i inwentaryzacyjne na cmentarzach poza granicami Polski
Listopad to szczególny miesiąc, w którym wspominamy zmarłych. Poza granicami Polski pozostały cmentarze dawnych Ziem Wschodnich wielonarodowej i wielokulturowej Rzeczypospolitej. Pamiętamy także o grobach Polaków, których kręte ścieżki historii rozproszyły po całym świecie.
W tym roku Instytut POLONIKA otoczył opieką cmentarze i groby stanowiące ważny element dziedzictwa kultury, świadectwo polskiej obecności w wielu krajach świata. Prowadziliśmy prace m.in. we Francji, Gruzji, Finlandii, Stanach Zjednoczonych i na Ukrainie.
We współpracy z obchodzącym w tym roku 180-lecie działalności Towarzystwem Opieki nad Polskimi Pamiątkami i Grobami Historycznymi we Francji przeprowadziliśmy renowację i konserwację nagrobków na dwóch cmentarzach: Champeaux w Montmorency pod Paryżem oraz paryskim Père-Lachaise. W Montmorency była to renowacja nagrobków Bronisława Piłsudskiego oraz Heleny i Alfreda Paderewskich, w Paryżu – oczyszczono dziesięć nagrobków osób związanych z XIX-wieczną polską emigracją. Wspomniane upamiętnienia mają szczególną wartość symboliczną i historyczną dla Polski i Europy.
Trwają prace konserwatorskie nagrobka polskiego lekarza Edwarda Rodziewicza, który zasłużył się w Gruzji jako ordynator szpitala w Kutaisi. Jest on pochowany na miejscowym cmentarzu Sapichkhia. Na zlecenie Instytutu POLONIKA prace prowadzi Fundacja Ochrony Wspólnego Dziedzictwa Kulturowego „Terpa”.
Na wniosek Stowarzyszenia „Zjednoczenie Polskie w Helsinkach” kontynuujemy również konserwację dwóch polskich grobów na cmentarzu Hietaniemi w Helsinkach.
Znaczna część prowadzonych przez nas prac toczy się na Ukrainie – włączyliśmy się m.in. do prac na Cmentarzu Łyczakowskim, które trwają sukcesywnie od 2008 roku dzięki porozumieniu zawartemu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego z miejskim konserwatorem zabytków we Lwowie. Na przestrzeni ostatnich lat, dzięki funduszom polskiego resortu kultury, w ramach polsko-ukraińskiego programu poddano renowacji już ponad sto nagrobków będących przykładem wspólnego dziedzictwa kulturowego Polski i Ukrainy. W bieżącym roku Instytut POLONIKA wraz z Fundacją Dziedzictwa Kulturowego prowadzi renowację czterech nagrobków: Józefa Torosiewicza, Stanisława Zborowskiego, Marcelego Ciemirskiego i Piotra Chmielowskiego.
Również na Ukrainie zostały podjęte prace na cmentarzach w Krzemieńcu i Jaworowie. W Krzemieńcu, we współpracy z Towarzystwem Tradycji Akademickiej, przeprowadziliśmy konserwację nagrobków profesorów Liceum Krzemienieckiego spoczywających na terenie cmentarza Bazyliańskiego: Andrzeja Lewickiego, Antoniego Strzeleckiego, Michała Ściborskiego i Wilibalda Bessera. Na cmentarzu w Jaworowie, na wniosek Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej, trwa konserwacja dwóch nagrobków – Henryka Kiślewicza i Leopoldyny Kiślewicz oraz kamiennego nagrobka nieznanej osoby ozdobionego rzeźbą Madonny z Dzieciątkiem.
Do naszych zadań należą nie tylko prace konserwatorskie i restauratorskie. Instytut POLONIKA zainicjował również badania mające na celu rozpoznanie cmentarzy dotychczas nieobjętych kompleksową inwentaryzacją. W ramach tych działań prowadzimy m.in. projekt dokumentowania polskich grobów i cmentarzy w Stanach Zjednoczonych – w tym roku w Orchard Lake i w okolicach Detroit. Prace inwentaryzacyjne trwają również na terenie Francji i Ukrainy.
